Cuộc hội ngộ của niềm đam mê diều

Tháng 12/2016, sau thành công của lễ hội diều quốc tế diễn ra tại Vũng Tàu, thay vì trở về nước, các nghệ nhân diều quốc tế đã quyết tâm đi tìm hiểu về nguồn gốc chiếc diều sáo độc đáo của Việt Nam. Bởi vậy, họ lên đường đến với quê hương Sáo Đền, xã Song An, huyện Vũ Thư với niềm háo hức được tìm tòi, chinh phục loại diều độc đáo mang thứ thanh âm trong trẻo, có khả năng giúp người nghe được nghỉ ngơi, thư giãn. Thế là, cuộc gặp gỡ giữa bao con người cùng chung niềm đam mê với những cánh diều quê lúa được diễn ra trong không gian linh thiêng của ngôi đền cổ kính và tấm lòng nồng hậu, gần gũi của người dân nơi đây. Dù mang nhiều trở ngại vì bất đồng ngôn ngữ, nghệ nhân diều quốc tế vẫn chăm chú dõi theo bao câu chuyện về lịch sử lễ hội Sáo Đền với lễ thả diều độc đáo trong mỗi mùa lễ hội và đặc biệt là cùng tìm hiểu về nét riêng biệt của loại diều sáo nơi đây. Không thể sản xuất đại trà hay sử dụng máy móc công nghiệp trợ giúp, mỗi chiếc diều sáo được làm ra dù với kích cỡ nhỏ hay lớn, đều là sản phẩm của đôi bàn tay khéo léo từ khâu chọn những cây tre già để làm khung, chọn hình dáng, kích cỡ, chất liệu của thân diều và đặc biệt là làm nên bộ sáo. Tùy theo mức độ cầu kỳ và hình dáng chế tác mà thời gian của người nghệ nhân để làm ra một chiếc diều sáo phải mất từ vài ngày đến nhiều tháng trời mới có thể hoàn thiện. Bởi mỗi vùng lại có sự kết hợp khác nhau nên tiếng sáo diều cũng mang nét đặc trưng của từng làng quê. Và ngay chính trong làng, mỗi người cũng làm nên bộ sáo với thanh âm riêng, không thể trộn lẫn. Người chơi diều lâu năm, chỉ cần nghe tiếng sáo ấy, là đã có thể đoán ra đó là diều của ai.

Nặng lòng với lễ hội truyền thống

Về xã Song An, thật khó để có thể tìm ra gia đình nào không sở hữu một chiếc diều sáo. Niềm đam mê với bộ môn nghệ thuật cổ truyền của cha ông dường như đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người dân nơi đây. Bởi vậy mà mỗi mùa lễ hội truyền thống luôn là dịp hội ngộ được mong chờ trong cả một năm bận mải, bộn bề với công việc. Hàng năm, hội thi thả diều được diễn ra trong chuỗi hoạt động của lễ hội Sáo Đền vào dịp tháng 3 âm lịch. Ngoài loại diều nghệ thuật dễ làm, dễ chơi, xã tổ chức hội thi diều truyền thống với các yêu cầu về chất liệu, trang trí, cách thức thi diều giữ nguyên như xưa. Mỗi dịp lễ hội, hàng trăm chiếc diều với đủ kích cỡ, màu sắc khác nhau tụ hội về Song An. Cánh diều no gió bay bổng, vi vu như ước vọng của nhân dân về quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt. Những cánh diều sáo đơn sơ, mộc mạc mà rất đỗi nên thơ, lãng mạn, như chính tâm hồn của người dân quê lúa. No gió, trăm con diều sáo như những cánh én nhỏ chao liệng trên không trung. Hòa quyện trong tiếng gió là tiếng sáo diều thanh thoát, trong trẻo như xua tan đi bao mệt mỏi, nhọc nhằn của cuộc sống mưu sinh, bỗng chốc khiến lòng người thanh thản, nhẹ nhàng, thư thái. Mỗi cánh diều ấy cũng gợi nhớ về năm tháng tuổi thơ, khi dõi theo cánh diều mà ngước lên bầu trời cao rộng, phóng khoáng. Bởi vậy mà cánh diều ấy cũng mang theo cả bài học đầu tiên của cuộc đời của mỗi chàng trai về gió và những ước mơ. 

Năm 2013, Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa diều Việt Nam đã chính thức được thành lập, đưa ra những quy tắc chuẩn mực trong việc chơi diều. Tuy nhiên, để thú chơi diều, thú chơi của dân gian có thể mãi lưu truyền và phát triển cần đến nỗ lực không nhỏ từ chính mỗi niềm đam mê với loại hình giải trí lâu đời mang nhiều khát vọng của dân tộc. Trên thế giới, nhiều quốc gia có diều truyền thống. Nhưng chỉ với diều Việt Nam, người thưởng lãm mới có thể vừa ngắm cánh diều no gió chao liệng trên bầu trời, cong vút như mảnh trăng khuyết, vừa được lắng nghe bên tai tiếng sáo diều trầm bổng, ngân nga.

Anh Tú