“Đại điền” - họ chính là những người tiên phong trong thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Đã qua rồi cái thời mỗi nhà khoanh một miếng nhỏ vài sào, canh tác manh mún, thô sơ. Thay vào đó là những cánh đồng lúa trải dài, máy cày, máy bừa, máy cấy, máy gặt chạy thẳng tắp, không còn bị ngăn cách bởi những bờ vùng, bờ thửa. Với lợi thế trên 90.000ha đất nông nghiệp, quá trình tích tụ, tập trung ruộng đất đã góp phần cơ cấu lại ngành nông nghiệp của tỉnh hướng đến sản xuất quy mô lớn. Đến nay, số hộ sản xuất nông nghiệp có diện tích từ 2ha trở lên là trên 1.900 hộ. Trong đó, có 320 hộ sản xuất quy mô từ 5ha, từ 10ha trở lên có 150 hộ. Đặc biệt, CLB Đại điền Thái Bình đã quy tụ trên 500 thành viên, tạo nền móng vững chắc để xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Theo ông Lê Hồng Sơn, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh: Nông nghiệp được xem là một “trụ đỡ” hết sức quan trọng của đời sống xã hội; trong đó vai trò của nông dân rất quan trọng. Điều đáng ghi nhận là bước đầu nông dân trên địa bàn tỉnh đã chuyển dần từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Đặc biệt, tinh thần dám nghĩ dám làm, mạnh dạn đầu tư của những ông chủ “đại điền” đã giúp hình thành những vùng sản xuất chuyên canh, xây dựng cánh đồng lớn, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp...

Bà Nguyễn Thị Nga, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Khoảng gần 10 năm trước, bắt đầu xuất hiện hiện tượng nông dân bỏ ruộng, không canh tác. Trong bối cảnh đó, một số nông dân đã mạnh dạn mượn lại ruộng của bà con để tiến hành canh tác, phát triển quy mô lớn. Cùng với chính sách hỗ trợ cơ giới hóa nông nghiệp của tỉnh đã tạo nên những chuyển biến lớn, giúp các hộ tích tụ ruộng đất thêm yêu và gắn bó với đồng ruộng. Vượt qua khó khăn bước đầu, một số mô hình đã đạt thành công nhất định, sau đó lan tỏa ra nhiều địa phương.

Cũng như các huyện, thành phố khác, những năm gần đây, cơ cấu kinh tế nông thôn của huyện Quỳnh Phụ đã thay đổi mạnh theo hướng tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm nhanh tỷ trọng nông nghiệp. Lao động nông nghiệp thiếu hụt nghiêm trọng do người trẻ chuyển đổi ngành nghề làm công nhân, đi làm thợ tự do hay kinh doanh dịch vụ. Tuy nhiên, may mắn là vẫn còn những người tha thiết với ruộng đồng mà mượn ruộng, thuê ruộng của hàng chục, hàng trăm người khác, thậm chí ở nhiều xã, huyện khác nhau. Tốc độ tích tụ đất đai hiện tăng lên khá nhanh. Toàn huyện có trên 310 hộ tích tụ, thuê mượn gần 1.380ha quy mô từ 2ha trở lên. Trong đó, 36 hộ thuê ruộng quy mô từ 10ha trở lên để cấy lúa, trồng dược liệu và rau màu cho hiệu quả kinh tế cao, gấp 1,5 - 2 lần so với sản xuất nhỏ lẻ. Một số địa phương có số hộ và diện tích tích tụ lớn như Quỳnh Trang, An Ninh, An Mỹ… Ông Nguyễn Văn Phát, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Phụ cho biết: Cùng với tích tụ ruộng đất, trên địa bàn huyện có nhiều mô hình liên kết tiêu thụ nông sản quy mô lớn mang lại hiệu quả kinh tế cao, bền vững, tạo vùng nguyên liệu lớn, ổn định. Tiêu biểu như mô hình nâng cao giá trị sản xuất lúa giống, lúa thương phẩm tại xã An Mỹ với diện tích gần 200ha; cánh đồng không bờ cấy lúa TBR25 ở An Tràng, quy mô 50ha; mô hình lúa nếp Tam Xuân xã An Thanh, diện tích 50ha, lúa Nhật xã Quỳnh Thọ, diện tích trên 40ha…
Rõ ràng là nông dân nếu có quy mô đất đủ lớn thì có thể làm giàu và rất giàu. Theo “đại điền” Vũ Ngọc Hà, thị trấn Kiến Xương nếu tích tụ được ruộng đất, đưa cơ giới hóa vào sản xuất thì làm kinh tế nông nghiệp rất hiệu quả. 2 vợ chồng tôi làm nông nghiệp thu nhập cao hơn rất nhiều nếu đi làm công nhân. Từ năm 2015 đến nay, tôi đầu tư hệ thống máy móc hiện đại vào sản xuất trên 30 mẫu lúa của gia đình và làm dịch vụ cho người dân. Như vụ này, tổng diện tích của tôi vừa cấy cho dân, của nhà trên 130 mẫu chỉ có 2 vợ chồng, thuê thêm 1 người.

Về Thái Bình nhắc đến “chị Hai 5 tấn” thời nay không thể không nói đến chị Trần Thị Lanh, xã Bình Minh (Kiến Xương) với biệt danh “nữ tướng đại điền”. Cũng như bao người con gái quê lúa, chị Lanh có một tuổi thơ êm đềm bên lũy tre, gốc dạ, củ khoai. Gắn bó với đồng ruộng từ nhỏ, lớn lên tiếp tục làm nông nên trước tình trạng những thửa ruộng “bờ xôi ruộng mật” bị bỏ hoang, chị tiếc đất. Nhà chỉ có vài sào ruộng, chị bàn với chồng thuê, mượn ruộng để cấy lúa. Từ 3 sào lúa của gia đình chị đã tích tụ dần lên 2ha, 5ha rồi 10ha và đến nay lên đến 100ha của gần 800 hộ gia đình.

Nhưng để có được thành quả này là cả một hành trình 10 năm qua bền bỉ, cần cù, chịu khó, vượt qua muôn trùng khó khăn, vất vả. Vừa làm vừa mở rộng song song với việc mạnh dạn vay vốn ngân hàng, người thân đầu tư đồng bộ máy móc hiện đại từ khâu làm đất, cấy, thu hoạch, sấy và kho bảo quản để khép kín quy trình cấy lúa chuyên nghiệp. Giờ đây, vào vụ sản xuất, 100ha của gia đình cũng chỉ gói gọn trong 15 ngày là xong. Vì vậy, chị làm dịch vụ gần 100ha cho các hộ dân và các HTX lân cận. Chị Lanh cho biết, năm nào ít thì chị lãi 700 - 800 triệu đồng, có năm được mùa, được giá lãi cả tỷ đồng.

Cũng từ việc muốn gắn bó, đồng hành với bà con nông dân, xây dựng thương hiệu gạo cho quê hương Kiến Xương, tháng 4/2022 chị Lanh đã thành lập HTX. Đây cũng là HTX đầu tiên ở tỉnh được hình thành do người tích tụ diện tích lớn đứng lên làm chủ. HTX hiện có 7 thành viên chủ chốt và 20 thành viên đăng ký ban đầu. Với nguồn nhân lực dồi dào, đa dạng hóa các khâu dịch vụ, HTX hướng tới sản xuất sản phẩm gạo hữu cơ để phục vụ nhu cầu thị trường, đem lại lợi nhuận cao cho HTX. Hiện nay chị còn đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX Sản xuất kinh doanh nông sản Quang Lanh.

Cũng tại huyện Kiến Xương, không mấy ai là không biết tới tỷ phú nông dân Đỗ Văn Dân, xã Vũ Quý. Hơn 30 năm gắn bó với đồng ruộng là từng ấy thời gian ông dãi nắng dầm mưa, trăn trở với nền nông nghiệp tỉnh nhà. Ông cũng là người truyền lửa cho phong trào phát triển nông nghiệp “đại điền” ở quê lúa Thái Bình. Ông hiện đang là chủ tịch CLB Đại điền tỉnh Thái Bình - một thế hệ nông dân mới trên đồng ruộng.

Ngay từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước, ông đã tích cực gom ruộng, thuê ruộng chấp nhận “trả sản” giá cao để cấy lúa với diện tích cả chục mẫu ruộng. Đầu những năm 2000, ông cũng là người tiên phong đầu tư máy làm đất, máy gặt, không chỉ phục vụ cho gia đình mà chuyên đi cày bừa và gặt thuê cho bà con trong và ngoài xã. Cứ thế, diện tích thuê ruộng ngày một tăng. Đến năm 2016, 2017, tình trạng nông dân bỏ ruộng ngày một nhiều. Nhưng đây lại chính là cơ hội lớn để ông gom ruộng sản xuất lúa hàng hóa.
Ông Dân bộc bạch: Bỏ đâu tôi cấy đến đó, với mong muốn biến nó thành “tấc vàng”. Năm 2018, diện tích tôi tích tụ hơn 50ha. Dần dần anh em, bạn bè thấy mình làm họ cũng gom đất làm. Năm 2020 tôi nhường lại ruộng cho anh em hơn một nửa diện tích, mình cấy mức độ, với 22ha.

Cùng thời gian này, ông Dân đầu tư máy móc hiện đại để đáp ứng quy trình khép kín từ khâu cấy đến thu hoạch và sấy thóc, với tổng vốn đầu tư trên 10 tỷ đồng. Đồng thời, mở rộng liên kết, hỗ trợ nông dân trong và ngoài tỉnh từ giống, phân bón, máy móc, cuối vụ thu mua sản phẩm. Phạm vi liên kết trải rộng tại 7 tỉnh: Thanh Hoá, Ninh Binh, Nam Định, Hà Nam, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên với diện tích hơn 200 mẫu. Ngoài ra, mỗi vụ, ông Dân thu mua hàng nghìn tấn thóc theo giá thị trường cho thành viên CLB. Nhờ đó mà mỗi năm ông chủ tịch CLB Đại điền mang về nguồn thu cho gia đình từ 2 - 3 tỷ đồng.

Nội dung: Nhóm phóng viên
Đồ họa: Việt Hùng - Trình bày: Phạm Thủy