Trong cái rét ngọt của một ngày cuối tháng 11, chúng tôi có mặt tại ngôi nhà nhuốm màu thời gian của NSƯT Thúy Hiền trên phố Lý Bôn (thành phố Thái Bình). Trong căn phòng khách ấm cúng thoảng hương ngọc lan, người nghệ sĩ nổi danh những thập niên cuối của thế kỷ XX giờ đây đã ở tuổi bảy mươi. Cùng chồng là người bạn diễn - NSƯT Văn Mởn, bà đã cống hiến trọn đời cho nghệ thuật chèo truyền thống. Ðược nhận nhiều phần thưởng cao quý song trong phòng khách của gia đình chỉ thấy treo duy nhất một bức pa nô quảng cáo có hình NSƯT Thúy Hiền cùng NSƯT Thu Hiền biểu diễn vở “Quan Âm Thị Kính”. Nghệ sĩ Thúy Hiền chia sẻ: Ðó là một kỷ niệm khó quên trong cuộc đời nghệ sĩ của tôi khi đi lưu diễn tại Nhật Bản, treo lên để nhắc nhớ. Suốt quá trình đi diễn, phần thưởng lớn nhất dành cho nghệ sĩ chính là những tràng pháo tay của khán giả.

NSƯT Thúy Hiền hạnh phúc bên chồng - NSƯT Văn Mởn.

NSƯT Thúy Hiền công tác tại Ðoàn chèo Thái Bình từ năm 1963, khi mới 17 tuổi. Với sự say mê nghệ thuật truyền thống của cha ông, tinh thần ham học hỏi từ các nghệ sĩ đi trước và sự tích cực luyện tập, hơn một năm sau đó, Thúy Hiền đã được đảm nhiệm vai nữ chính trong vở “Tấm Cám” rồi lần lượt những năm tiếp theo, nghệ sĩ được giao diễn các vai: quận chúa Anh Nguyên trong vở “Phạm Ngũ Lão”,  nguyên phi Ỷ Lan trong “Bài ca giữ nước”, cô Tâm chủ nhiệm trong vở “Hạt giống mới”… Nhưng có lẽ, phải đến vai “Thị Màu” trong “Quan Âm Thị Kính”, tên tuổi Thúy Hiền mới được khán giả biết đến rộng rãi. Nghệ sĩ tâm sự: Thị Màu là vai nữ lệch đầu tiên Thúy Hiền đảm nhiệm. Lúc mới nhận vai, tôi rất lo lắng song được sự động viên, giúp đỡ của chồng và anh chị em trong Ðoàn, tôi đã nỗ lực hết mình cho vai diễn. Ðể diễn tốt vai Thị Màu, nghệ sĩ Thúy Hiền đã phải tự suy ngẫm, phân tích, nắm bắt đời sống nội tâm của nhân vật sau đó thông qua cử chỉ, hành động, ngôn ngữ cơ thể, cách hát làm nổi bật “cái hồn” của nhân vật Thị Màu - ngây thơ, đáng thương chứ không đáng giận. Với vai Thị Màu, nghệ sĩ Thúy Hiền thực sự có vai diễn để đời, được khán giả trong tỉnh yêu mến và được Bộ Văn hóa Thông tin lựa chọn đi lưu diễn tại một số nước Tây Âu, Nhật Bản quảng bá văn hóa truyền thống Việt Nam đến bạn bè thế giới.

Cũng tên là Hiền, cũng nổi tiếng cùng thời với NSƯT Thúy Hiền, NSƯT Thu Hiền được đông đảo khán giả biết đến với vai Thị Kính trong vở “Quan Âm Thị Kính”. Hiện tại, nghệ sĩ đang sống cùng chồng và gia đình người con gái tại phường Bồ Xuyên, thành phố Thái Bình. Cách ăn mặc giản dị, ấn tượng đầu tiên của tôi về người nghệ sĩ năm nay đã sắp bước sang tuổi “thất thập” này đó là một phụ nữ “truyền thống”, “đậm chất nông thôn”. Nhưng trong những câu chuyện bà kể cho tôi nghe về chèo Thái Bình, quá khứ khi còn công tác tại Ðoàn chèo Thái Bình đi diễn lưu động phục vụ nhân dân, tôi thấy đằng sau vẻ ngoài mộc mạc, giản dị, chân chất như chất chèo Thái Bình ấy là tấm lòng của một nghệ sĩ yêu nghề, say nghề, mong muốn giữ gìn nghệ thuật chèo truyền thống của quê hương.

NSƯT Thu Hiền cùng cháu gái.

Sinh ra và lớn lên từ nôi chèo làng Khuốc (xã Phong Châu, huyện Ðông Hưng), nghệ sĩ Thu Hiền vào Ðoàn chèo Thái Bình từ khá sớm và nhanh chóng được đảm nhiệm vai chính trong các vở do Ðoàn dàn dựng. Không giống như nghệ sĩ Thúy Hiền, có thể diễn tốt cả vai nữ chín và vai nữ lệch, suốt quá trình công tác tại Ðoàn chèo Thái Bình, NSƯT Thu Hiền chỉ đảm nhận vai nữ chín. Bên cạnh một Thị Kính hiền thục, nhẫn nhục, khán giả yêu chèo một thời chắc hẳn không quên nghệ sĩ Thu Hiền với vai cô Ðào trong “Cô gái làng chèo”, Sita trong “Nàng Sita” hay cô Tràm trong “Ðất chuyển”… Trong bất cứ vai diễn nào, nghệ sĩ cũng luôn tâm niệm diễn hết mình, chú ý đến từng chi tiết nhỏ nhất trong mỗi cử chỉ, hành động, trong cách hát để thể hiện thành công nhất vai diễn, đáp ứng mong đợi của khán giả.

Nói về những kỷ niệm khi đi diễn lưu động tại các địa phương trong tỉnh, NSƯT Thu Hiền tâm sự: Ðó thực sự là những ngày đáng nhớ, vật chất tuy thiếu thốn nhưng chứa chan tình cảm của khán giả dành cho người nghệ sĩ và giữa các nghệ sĩ với nhau. Ðể đến được nơi diễn, anh em trong Ðoàn khi kéo thuyền trên sông, khi đẩy xe thồ, bữa cơm tối thường bắt đầu từ 4 - 5 giờ chiều để kịp làm sân khấu, hóa trang, biểu diễn. Mỗi đêm diễn kéo dài từ 2 - 3 tiếng, diễn xong vừa đói vừa mệt, chợp mắt được lúc trời đã khuya nhưng ngày hôm sau anh chị em lại tiếp tục tập hát, tập diễn không ngừng nghỉ. Với cá nhân nghệ sĩ Thu Hiền, những lần diễn tại các địa phương, nhân dân biết tin có Ðoàn chèo Thái Bình về biểu diễn đến xem từ sớm, sự chăm chú của khán giả khi xem, những tràng pháo tay giòn giã, những yêu cầu diễn lại, những lần trời mưa nhưng bà con vẫn ngồi lại xem thực sự là những kỷ niệm không bao giờ quên trong đời nghệ sĩ.

Trò chuyện cởi mở với các nghệ sĩ, đem câu chuyện vui về một thời mà nhiều người dân Thái Bình vẫn tò mò không biết Hiền Thu hay Hiền Thúy mới là vợ Văn Mởn vì khi đóng cặp với nghệ sĩ Văn Mởn trên sân khấu, cả hai Hiền đều diễn rất tình cảm với ông? Cả ba nghệ sĩ đều coi đó là kỷ niệm thú vị, thể hiện sự quan tâm của khán giả dành cho mình. NSƯT Thu Hiền, Thúy Hiền chia sẻ: Trên sân khấu, các nghệ sĩ luôn tâm niệm diễn hết mình vì khán giả, phải diễn cho khán giả cảm nhận được tình cảm của nhân vật trong vở diễn, như vậy mới là thành công của người nghệ sĩ. Nhưng bước ra ngoài sân khấu, anh ra anh, em ra em, bạn ra bạn. NSƯT Thúy Hiền và NSƯT Thu Hiền ở trong Ðoàn đi diễn chưa từng một lần có sự ghen tuông, đố kỵ, luôn coi nhau như chị em thân thiết. Khi về nghỉ hưu, tình bạn, tình chị em, tình đồng nghiệp vẫn được hai nghệ sĩ trân trọng, gìn giữ vắt qua hai thế kỷ. Hiện, hai nghệ sĩ vẫn là những giáo viên cộng tác thường xuyên của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Thái Bình. Dù không còn ở độ tuổi sung sức nhưng họ vẫn tích cực gìn giữ, trao truyền những tinh hoa của nghệ thuật chèo Thái Bình cho thế hệ trẻ.

Nói về cặp “song Hiền”của Ðoàn chèo Thái Bình một thời, NSƯT Văn Mởn cho biết: Thúy Hiền là vợ, cũng là bạn diễn nên có thể đồng cảm và sẻ chia với tôi trong công việc, là người luôn bên cạnh giúp ông yên tâm thể hiện hết mình trên sân khấu phục vụ khán giả. Còn nghệ sĩ Thu Hiền thực sự là một người có trách nhiệm với từng vai diễn, là một người bạn đáng quý, đáng trọng của gia đình tôi.

Cống hiến hết mình cho nghệ thuật chèo truyền thống, giờ đây, NSƯT Thúy Hiền và NSƯT Thu Hiền mỗi người đều có một cuộc sống riêng ấm êm, hạnh phúc bên người chồng kề vai sát cánh đi qua tháng năm. Và thành công lớn nhất của mỗi nghệ sĩ đó là sự tin yêu, ghi nhớ của một thế hệ người dân quê lúa yêu chèo.

Vũ Hường