Dự án Phòng chống dịch cúm gia cầm, cúm ở người và dự phòng đại dịch ở Việt Nam (VAHIP) được đồng tài trợ bởi Chính phủ Việt Nam, Quỹ phòng chống cúm gia cầm và cúm ở người, Quỹ phát triển nguồn nhân lực và chính sách của Nhật Bản và Hiệp hội Phát triển quốc tế. Mục tiêu của Dự án là nâng cao hiệu quả các dịch vụ thú y và y tế nhằm giảm rủi ro về sức khỏe con người và gia cầm do cúm gia cầm gây ra, chuẩn bị sẵn sàng về y tế trong trường hợp đại dịch xảy ra. Dự án được thực hiện bởi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Y tế trong thời gian từ tháng 7/2007 đến tháng 6/2014 tại 11 tỉnh, trong đó có Thái Bình.

Chăn nuôi gia cầm, thủy cầm vốn là nghề gắn bó lâu đời với nông dân Thái Bình, tuy nhiên đây cũng là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ dịch cúm gia cầm bùng phát. Mặt khác, chăn nuôi gia cầm ở Thái Bình chủ yếu là quy mô nhỏ lẻ, số lượng ít, phân tán, ý thức chấp hành các quy định về vệ sinh thú y của một số hộ chăn nuôi, buôn bán và giết mổ gia cầm chưa cao. Số cán bộ thú y cơ sở còn hạn chế về năng lực chuyên môn và thiếu các trang thiết bị làm việc.

Tại Thái Bình, dịch cúm gia cầm lần đầu tiên xảy ra từ tháng 1/2004 với 272 điểm dịch ở 45 xã thuộc 8 huyện, thành phố; số gia cầm phải tiêu hủy là 1.405.000 con, 131.934 quả trứng. Năm 2005, tiếp tục xảy ra 19 ổ dịch ở 15 xã thuộc 6 huyện, thành phố, tổng số gia cầm phải tiêu hủy là 15.760 con, trong đó 7.542 con gà, 8.118 con vịt, ngan và 6.800 quả trứng. Năm 2007, một lần nữa lại xảy ra dịch tại 21 điểm ở 16 xã thuộc 7 huyện, tổng số gia cầm phải tiêu hủy là 13.642 con và 3.060 quả trứng. Thiệt hại về kinh tế do cúm gia cầm gây ra là rất lớn, đặc biệt toàn tỉnh đã có 12 trường hợp lây nhiễm cúm A/H5N1 và đã có 4 ca tử vong (tại Thái Thụy, Kiến Xương, thành phố Thái Bình).

Dự án VAHIP đã tổ chức nhiều đợt truyền thông, tuyên truyền phòng chống cúm gia cầm tại các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh.

Dự án đã mở các lớp tập huấn giúp nâng cao năng lực kiểm soát, phòng chống dịch cho các cán bộ thú y từ xã đến tỉnh, các buổi họp giao ban thú y các huyện, xã hàng tháng đã kịp thời nắm bắt tình hình và triển khai các hoạt động. Dự án cũng tăng cường năng lực giám sát cúm gia cầm tại các chợ, lò giết mổ gia cầm; giám sát và điều tra các ca bệnh ngay sau khi nhận được báo cáo. Trong giai đoạn 2011 - 2014, Dự án đã tổ chức tập huấn cho người kinh doanh và quản lý chợ gia cầm đợt 1 gồm 18 lớp tại 15 chợ được Dự án hỗ trợ nâng cấp và 3 chợ bán nhiều gia cầm, tổng số 360 lượt học viên tham gia. Hoàn thành 90 lớp tập huấn tại 15 chợ, tập huấn 6 lần/chợ, chủ yếu các nội dung thực hành tại chợ, tập huấn vào các buổi chợ. Tập huấn được lặp lại, mỗi lần nhắc lại các hành vi quan trọng và bổ sung các hành vi khác theo mức độ tăng dần. Tổng số 1.800 lượt học viên tham gia.

Ngoài ra, Dự án đã thực hiện tổ chức nhiều đợt truyền thông, tuyên truyền phòng chống cúm gia cầm tại các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh và cộng đồng. Nhờ sự hỗ trợ đó mà hệ thống giám sát dịch bệnh, nòng cốt là thú y cơ sở đã được củng cố và tăng cường cả về vật chất lẫn năng lực. Ý thức về an toàn vệ sinh thực phẩm và phòng chống dịch bệnh gia cầm của cộng đồng được nâng cao.

Từ các hoạt động của Dự án VAHIP trong thời gian qua, đến nay Thái Bình đã cơ bản khống chế dịch cúm gia cầm, giảm thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi, giảm ngân sách phải chi phí khi có dịch xuất hiện. Dự án cũng đã trang bị đồng bộ các thiết bị phòng chống dịch, thiết bị phục vụ hoạt động chuyên môn cho ngành Thú y từ tỉnh tới cơ sở, đặc biệt trang bị cho ban chăn nuôi thú y xã các thiết bị cần thiết vốn đang rất thiếu (tủ lạnh bảo quản vắc xin, máy sát trùng động cơ,…). Các trang thiết bị đã hỗ trợ tích cực ngành Thú y trong hoạt động phòng chống dịch cúm gia cầm và các dịch bệnh khác trên toàn tỉnh.

Văn Quyết